In de spiegel van AI

Kent u dat ontroerende moment, dat u met uw kleintje voor de spiegel stond? Voor het eerst zag het kind zichzelf, in de spiegel. “Kijk daar ben je!” Hoe vaak hebt u uzelf in de spiegel gezien en zich afgevraagd: ben ik het zelf, die mij daar aankijkt?

Het is een oeroud thema: de bovenmenselijk schone jongeling Narcissus buigt zich over het water om zijn dorst te lessen. Hij ziet zijn spiegelbeeld en er overvalt hem een ander verlangen: samen te zijn met het wonderschone wezen dat hij in de spiegel ziet. Het loopt niet goed af.

David Bentley Hart neemt deze vertelling als beeld van onze verhouding tot de zogenaamde kunstmatige intelligentie. Ik las het in de Duitse vertaling in das Goetheanum, het weekblad van de internationale antroposofische vereniging.

De Amerikaanse filosoof Hart legt nog eens uit dat AI geen wezen is, maar een rekenmachine. Het tovert ons een “werkelijkheid” voor, waarin wij mensen iets van onszelf menen te herkennen. Menselijke eigenschappen, zoals intelligentie, spraak, probleem-oplossend vermogen, empathie. Dat zijn echter geen eigenschappen van de machine, maar het gevolg van onze projectie. Wij menen onszelf te herkennen in een spiegel, die we eerst zelf geschapen hebben.

In de uitstekende artikelenserie en podcasts van Trouw heeft Ilyas Nasrullah dat met andere woorden duidelijk gemaakt.

David Hart gaat nog een stap verder. We hoeven geen angst te hebben dat de computer menselijk wordt, betoogt hij. Het is en blijft een machine, zonder leven, ziel en moraliteit. Waar we ons wel zorgen over moeten maken (at least a little anxious) is dat wij ons als mensen steeds meer als machine gaan gedragen, zonder levende, voelende en morele realiteit. Zo duidelijk had ik het nog nooit horen verwoorden.

Weet u nog, Narcissus gaat niet ten onder aan de bovennatuurlijke kracht van zijn spiegelbeeld. Waaraan eigenlijk wel? Aan zichzelf?

AI leert ons de betoverende kracht van ons eigen spiegelbeeld kennen.

Kijk nog eens in de spiegel. Wie kijkt je daar eigenlijk aan? Is dat iemand om te beminnen of om te haten?

Neem nog eens een kleintje op de arm om samen in de spiegel te kijken. Schattig toch? Draai je dan om, kijk ‘m aan en spreek: “Hier ben je, in mijn armen!”

Je kan maar beter goed voorbereid zijn.

Engelse versie van het artikel The pool of Narcissus: Reflections on Artificial Intelligence – ABC Religion & Ethics

Als je de Duitse versie wilt ontvangen, laat het me weten.

Trouw artikelen van Ilyas Nasrullah welkom in de AI-fabriek | Trouw